ის, Რაც ყველამ უნდა იცოდეს საკუთარი თირკმელების შესახებ
ადამიანის ორგანიზმში თირკმელებს აქვთ მნიშვნელოვანი ფუნქცია: სისხლის გაწმენდა. თირკმელები ორგანიზმში შლის ტოქსინებს და ტოქსიკურ ნივთიერებებს. როგორ უნდა გაიგოთ თქვენი თირკმელები კარგად მუშაობს თუ არა? არსებობს ძლიერი ნიშნები, მაგალითად, შეშუპება, შარდვის გაძნელება და კენჭების დაგროვება.
Თირკმლები ადამიანის სხეულში
ვიზუალურად თირკმელები ჰგავს ორ მსხვილ ლობიოს, რომელთა წონა 200 გრ-მდეა. ამ დაწყვილებული ორგანოს შიდა სტრუქტურა ბუნებრივი ფილტრების სისტემაა.
თირკმელები სისხლს “მართავენ” თავისთავად (უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ – პლაზმაში) და გამოაქვთ ყველა სახის ტოქსინები და მნიშვნელოვანი რაოდენობით სითხე უბრუნდება სხეულს.
Თირკმლის ფილტრაცია
ფილტრაცია ხორციელდება 2 ეტაპად:
1. პირველადი შარდის ფორმირება. სისხლი, წვრილი სისხლძარღვების კაპილარების დაგროვებით, კარგავს აღნიშნული პლაზმის გარკვეულ მოცულობას. ეს უკანასკნელი გადის თირკმლის ბუნებრივ ფილტრში (რომელიც სისხლის უჯრედებს და მთელ რიგ ცილებს არ ინახავს). რა ნივთიერებები იფილტრება? ეს არის წყალი, შაქარი (უფრო ზუსტად, გლუკოზა), მარილები და შარდოვანა, ამიაკი და სხვა აზოტოვანი ნაერთები, რომლებსაც აქვთ ტოქსიკური ეფექტი. ეს შარდი დღეში 120-170 ლიტრს აწარმოებს.
2. მეორადი (ჩვენთვის ნაცნობი) შარდის წარმოქმნა. იგი პირველადი შარდიდან გაცილებით მცირე მოცულობით გამოდის – დღეში 1,5-2 ლიტრი. მეორადი შარდი გადის მილაკებში, რომელშიც წყალი, შაქარი და მთელი რიგი სხვა ნაერთები შეიწოვება საპირისპირო წესრიგში და წარმოიქმნება მარილები და ტოქსიკური ნივთიერებები. ეს მილაკები ღიაა ე.წ თირკმლის მენჯში, საიდანაც შარდი შედის შარდსაწვეთებში.
თირკმელების მთავარი, მაგრამ არა მხოლოდ ფუნქციაა ორგანიზმიდან ტოქსინების (ძირითადად აზოტოვანი) მოცილება. ეს უკანასკნელები წარმოიქმნება ცილების დაშლის დროს.
თირკმლის სხვა ფუნქციები
მჟავე და ტუტე ნაერთების ბალანსის შენარჩუნება.
ჰემატოპოეზში მონაწილეობა: ერითროპოეტინის სინთეზი, რომელიც ააქტიურებს სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნას, რომლებიც ჟანგბადს ატარებენ.
კალციტრიოლის სინთეზი – D ვიტამინის აქტიური ფორმა, რომელიც აკონტროლებს ორგანიზმში კალციუმის (Ca) და ფოსფორის (P) მინერალებს.
არტერიული წნევის რეგულირება – თირკმელებში წარმოიქმნება ნაერთები, რომლებსაც შეუძლიათ არტერიული წნევის მომატება და დაწევა. ამიტომ თირკმლის გარკვეულ პათოლოგიებში აღინიშნება ჰიპერტენზია.
თირკმლის დაავადების ნიშნები
შეშუპება
დამახასიათებელია ქუთუთოების შეშუპება და თვალების ქვეშ შეშუპება. შეშუპება შეიძლება სწრაფად გამოჩნდეს და ასევე სწრაფად გაქრეს. მას შეიძლება თან ახლდეს კანის სიფერმკრთალე.
მტკივნეული შეგრძნებები
წელის არეში ტკივილი შეიძლება გამოწვეული იყოს თირკმელებით. ეს ხდება მათი ანთებით, გულის შეტევით.
Ადამიანის თირკმელთან დაკავშირებული შემეცნებითი ფაქტები:
24 საათის განმავლობაში ეს ორგანო ფილტრავს დაახლოებით 2,000 ლიტრ სისხლს.
სისხლის მთელი მოცულობა თირკმელებით იფილტრება დღეში 35-ჯერ.
თირკმლის შიგნით კაპილარების საერთო სიგრძე 25 კმ-ია.
თირკმელი შეიცავს 1 მილიონ ფილტრაციის კომპონენტს.
პირველი ხელოვნური თირკმელი გამოყენებულ იქნა 1944 წელს. 2013 წელს, შეერთებული შტატების სპეციალისტებმა დაამზადეს ხელოვნური თირკმელი ბიოინჟინერიის ტექნიკის გამოყენებით.
ჰიპოკრატეს ეპოქაშიც კი – ძვ.წ. VI-V საუკუნეებში. იყვნენ სპეციალისტები, რომლებსაც თირკმლის ქვების მოცილება შეეძლოთ. მათ “კამნესეკს” უწოდებდნენ.
რუსეთის პირველი კარგად ცნობილი “კამნესეკი” I.P. ვენედიქტები ცხოვრობდნენ და მოღვაწეობდნენ მე -18 საუკუნის მეორე ნახევარში. მთელი ცხოვრების განმავლობაში მან დაახლოებით 3 ათასი ოპერაცია ჩაატარა.
2 ოქტომბერს მსოფლიოში უროლოგის დღეს აღნიშნავენ.
ჰიპერტენზიის და გულის პათოლოგიების დროს თირკმლები იღებენ დარტყმას.
